Mówiąc o terapii logopedycznej w odniesieniu do osób z głęboką wieloraką niepełnosprawnością należy podkreślić, że ma ona specyficzny charakter. Nie można ograniczyć się tu do zadań takich jak korekcja wad wymowy, gdyż w tym przypadku staje się to sprawą drugorzędną. Jednym z głównych problemów w funkcjonowaniu osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualną jest brak możliwości komunikowania się w sposób werbalny. Konsekwencją tego są próby nawiązania kontaktu z otoczeniem przybierające często formy nieakceptowane społecznie. Aby zwyczajnie zwrócić na siebie uwagę w jedyny dostępny sobie sposób, uniknąć jakiejś sytuacji, wyrazić ból lub prośbę o coś, aby w jakiś sposób zakomunikować „spójrz na mnie” czy też „ nie chcę tego”.
W świetle powyższego jednym z bardzo ważnych celów terapii logopedycznej staje się wykształcenie w dziecku gotowości do komunikowania się w sposób zrozumiały i akceptowalny społecznie, zbudowanie chęci do bycia odbiorcą i nadawcą informacji, dostosowanie, dostarczenie i nauczenie formy kontaktu z otoczeniem w stopniu i formie możliwej dla niego do opanowania i najbardziej skutecznej. Na podkreślenie zasługuje tu ogromna potrzeba nawiązanie współpracy z rodzicem. Spotkania, szkolenia, warsztaty dla rodziców są wyznacznikami przeniesienia i kontynuacji terapii w środowisku domowym, co ma ogromny w pływ na skuteczność terapii.
Kolejnym problemem dotykającym osoby z głęboką niepełnosprawnością są zaburzenia związane z przyjmowaniem pokarmu. Często spotykamy się tu z dysfagią. Zadaniem logopedy w tym zakresie, oprócz usprawniania kompleksu ustno – twarzowego, poprawą funkcji pokarmowych (treningu karmienia- gryzienia, żucia, połykania) jest dobór konsystencji pokarmu do możliwości dziecka. Aby jedzenie było bezpieczne i skuteczne, aby zminimalizować problemy z niedożywieniem, które i tak często pojawiają się w związku m.in. z zaburzeniami wchłaniania, refluksem.
Do zadań logopedy w pracy z dzieckiem z głęboką niepełnosprawnością należy:
- nauka nawiązywania i utrzymywania kontaktu werbalnego i pozawerbalnego,
- rozwijanie zasobu słownika czynnego i biernego,
- kształtowanie umiejętności posługiwania się komunikacją alternatywną i wspomagającą,
- rozwijanie funkcji związanych z mową/ komunikacją takich jak: koordynacja wzrokowo- ruchowa, motoryka mała, pamięć, percepcja wzrokowa, słuchowa i inne.
- usprawnianie kompleksu ustno – twarzowego (dostarczanie bodźców z obrębie twarzy np. poprzez masaże, usprawnianie pracy żuchwy, języka, policzków itd.)
- nauka karmienia/ jedzenia, odgryzania, żucia,
Oprócz zajęć prowadzonych w formie indywidualnej lub grupowej terapia logopedyczna /neurologopedyczna obejmuje:
diagnozę logopedyczną, diagnozę kompetencji komunikacyjnych,
- konstruowanie indywidualnych programów terapii, przygotowanie zaleceń do pracy z dzieckiem,
- przygotowanie indywidualnych pomocy do komunikacji alternatywnej wykorzystywanych w Ośrodku i środowisku domowym,
- dostosowywanie oprzyrządowania i stanowisk komputerowych do możliwości i potrzeb ucznia (interfejsy, switche, klawiatury, komunikatory itp.),
- dostosowanie narzędzi do karmienia (kubki, łyżeczki, talerze, podstawki),
- wykorzystanie w terapii nowoczesnych akcesoriów logopedycznych (gryzaków, wibratorów, tub, łopatek logopedycznych i innych),
- organizowanie spotkań, szkoleń, warsztatów dla rodziców, pracowników placówki.